Open stallen

De melkveehouderij is een belangrijke agrarische tak in de gemeente Olst-Wijhe, gevolgd door akkerbouw. In het buitengebied zijn diverse intensieve veehouderijen. Door het vervallen van de melkquota, is deze sector sterk groeiende. Dit heeft invloed op het landschap van Olst-Wijhe zowel overdag als ′s nachts.

Veel agrariërs hebben verlichting op hun terrein en aan hun woning. Daarnaast hebben ze soms extra licht nodig voor hun bedrijfsvoering. Duidelijk voorbeeld zijn de verlichte open ligboxenstallen. Licht speelt immers een belangrijke rol in de melkproductie.

Foto: Ligboxenstallen hebben verlichting nodig voor de bedrijfsvoering. Het nadeel is dat ze, zonder afscherming van de open zijden, van verre zichtbaar zijn in het open landschap (omgeving Herxen).

Hinderlijke verlichting

Ligboxenstallen kunnen een bron van landschapsvervuiling zijn. De oranje of witte lichtstreep is van verre zichtbaar als deze niet is afgeschermd met bijvoorbeeld een bomenrij.

Van dichtbij kan het licht hinderlijk zijn voor omwonenden en/of voor weggebruikers, met name als de lampen laag hangen en direct zichtbaar zijn vanaf de weg. 

Maatregelen

Het is mogelijk om de stallen zo in te richten en te verlichten dat de lichtuitstraling beperkt is, zeker bij renovatie, uitbreiding en nieuwbouw van stallen. Afspraken kunnen worden gemaakt aangaande: 

• de lengte van de overstek
• het dak (deze kan geheel dicht zijn of ramen bevatten)
• de plaatsing van de armaturen (als deze boven de goothoogte hangen dan is er niet direct zicht op de lampen)
• de richting waarop de armaturen het licht uitstralen
• het gebruik van beweegbaar lichtwerende gordijnen
• het afschermen via landschapselementen zoals bomenrijen
• het gebruik van energiezuinige lampen (als tweede aspect binnen ′bewust verlichten′) 

Gemeentelijk beleid

De Nota Ruimtelijke Kwaliteit (2014) van Olst-Wijhe zegt over stalverlichting:

• Veestallen: principe van ‘zicht is plicht’ dus agrarisch ondernemer moet wel proportionele bijdrage leveren zoals een boomgroep of singel op een essentiële zichtlijn. Licht is één van de genoemde factoren die speelt bij (zicht op) veestallen.

• Stalverlichting bij nieuwbouw is alleen toegestaan indien sprake is van afschermend groen om de stal of het erf of afgeschermde verlichting in de stal.

De provincie Overijssel vraagt in haar beheerplannen voor Natura 2000 gebieden extra aandacht voor het tegengaan van lichthinder door open stallen.

LTO Salland, LTO Noord en de Milieufederaties

De gemeente is in 2015 gestart met een project in samenwerking met LTO Salland en de agrariërs in de gemeenten Raalte, Olst-Wijhe en Hellendoorn. In enkele stallen worden technische maatregelen genomen om energie te besparen en lichthinder te verminderen. Diverse andere veehouderijen ontvangen adviezen over welke technische maatregelen in hun situatie geschikt zijn.

LTO Noord werkt ook in de provincies Friesland en Groningen aan deze problematiek samen met de milieufederaties. Het convenant ′storende lichtemissie melkveestallen Groningen en Friesland′ is in 2015 ondertekend. Er worden eisen gesteld aan de verlichtingsinstallatie van nieuwe ligboxenstallen. 

Wat gaat de gemeente doen?

Bij bestaande stallen zal de gemeente, wanneer er klachten optreden, in gesprek treden met eigenaren van licht dat storend is voor omwonenden, weggebruikers of het donkere landschap. Besproken wordt welke maatregelen er mogelijk zijn om de overlast te beperken. 

Bij nieuwe stallen wordt in de vergunningenfase verlichting meegenomen conform de Nota Ruimtelijke Kwaliteit waarbij de nieuwste inzichten van LTO worden betrokken.

Er blijft extra aandacht voor donkerte in de Uiterwaarden IIssel (zie Natuur en Landschap).  

Foto: Deze stal is van grote afstand zichtbaar door het grote open vlak. Toch wordt alleen de strook grond naast voor stal direct aangelicht, te zien aan het lichtgroene gras. De weggebruiker op de langslopende weg kan de laaghangende armaturen zien, deze storen echter het verkeer niet (omgeving Herxen).