Armaturen en duurzaamheid
In het armatuur wordt de lichtbron geplaatst. Het armatuur moet daarom water- en stofdicht zijn en slagvast zijn. Belangrijk zijn de spiegels die het licht met een bepaalde verspreiding op straat richten. Armaturen gaan zo’n 20 jaar mee en moeten regelmatig schoongemaakt worden.
Beeldkwaliteit overdag - vormgeving armaturen
Bij daglicht is de vormgeving medebepalend voor de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving. Om die reden kiest de gemeente in sommige gebieden speciale lantaarnpalen en armaturen. Bekend zijn de lantaarnpalen en armaturen met antieke uitstraling in het centrumgebied van Wijhe (Langstraat). Maar ook in Centrum van Olst, Aaldert Geertsstraat en Jan Schamhartstraat heeft de gemeente gekozen voor een specifiek (design) armatuur en mast.
Olst-Wijhe kiest in zijn algemeenheid voor ′sober en doelmatig′. Vormgeving van armaturen is daarom zo onopvallend mogelijk.
Foto: In oude dorpscentra worden vaak nostaligische armaturen en bijpassende lantaarnpalen, of modernere varianten daarvan geplaatst.
Beeldkwaliteit in de avond en nacht
In de avond en nacht valt niet zozeer het uiterlijk van de mast en het armatuur op. Wel valt het licht op dat eruit straalt. Welke kleur heeft het, hoe fel is het en welke kant straalt het op? De vorm van het armatuur is vaak niet te zien door de felheid van het licht. In het armatuur richten de spiegels het licht de gewenste kant op. De keuze van het armatuur bepaalt hoeveel lichthinder en lichtvervuiling er optreedt.
Welk armatuur staat waar?
De gemeente kiest voor ′eenduidig waar mogelijk, afwijken waar nodig′. De gemeente plaatst zoveel mogelijk uniforme armaturen op dezelfde typen weg. Dit is makkelijk voor het onderhoud, herkenbaar voor de weggebruiker (met name overdag) en verlaagt de kosten. De stand van de spiegels varieert wel want dat hangt af van hoe ver de masten uit elkaar staan, hoe breed de weg is, en in hoeverre de stoep of het fietspad ′achter’ de lantaarnpaal meeverlicht moeten worden. Afwijkingen zijn mogelijk om verkeerskundige redenen of om redenen van het versterken van de ruimtelijke kwaliteit zowel overdag als in de avond en de nacht.
Er worden op basis van marktonderzoek standaard mastcomposities gemaakt waaruit gekozen kan worden. Deze zullen frequent worden herzien om met innovaties mee te groeien.
Onderstaande foto′s tonen diverse armaturen die in 2015 veel op straat te zien zijn. Daarbij gaat het om de vormgeving en dus het type armatuur (en niet om de fabrikant van specifiek dit getoonde armatuur).
Foto′s rondstralers. In woonwijken en op pleinen worden vaak rondstralers gebruikt zodat er een deel van de omgeving verlicht wordt tezamen met het wegdek. Nadeel is dat rondstralers lichthinder kunnen geven in de woonkamers of slaapkamers. Ook is vanaf het donkere buitengebied rondstralende verlichting van grote afstand zichtbaar. De foto links toont de bekende rondstraler (ook wel ′paaltopjes′ genoemd), midden en rechts zijn moderne ontwerpen te zien.
Techniek: conventioneel versus LED
In 2015 is er nog 84% ‘conventionele verlichting’ op straat. Daarmee wordt vrijwel alle verlichting bedoeld behalve LED. De lamp in deze armaturen wordt verschillende keren vervangen tijdens de levensduur van het armatuur en ook het voorschakelapparaat gaat geen 20 jaar mee.
Bij LED verlichting werkt het anders. Armatuur en LED lichtbron vormt vaak één geheel. Het verwachte aantal branduren van de LED is dusdanig hoog, dat er tijdens de levensduur van het armatuur geen lamp vervangen hoeft te worden. Dit zorgt voor lagere onderhoudskosten, hoewel schoonmaak nodig blijft en ook de driver op dit moment een kortere levensduur heeft dan de LED zelf.
Foto′s: In woonwijken (erftoegangswegen) worden veel rondstralers gebruikt (links). In andere woonstraten, langs gebiedsontsluitingswegen en in het buitengebied worden meestal ′kofferarmaturen′ gebruikt (midden). In de periode rond 2015 is er een voorkeur voor vlakke LED armaturen (rechts) die dimbaar en energiezuinig zijn en zo min mogelijk de omgeving aanstralen.
Onderhoud en vervanging
De gemeente houdt haar armaturen zo goed mogelijk bij. Er is geen sprake van grote achterstanden.
Tien maal per jaar worden defecte lampen vervangen met behulp van een hoogwerker. De data voor het vervangen van defecte lampen worden jaarlijks opnieuw vastgesteld en zijn te vinden op onze website.
Duurzaam materiaalgebruik
De gemeente Olst-Wijhe vindt materiaalgebruik een belangrijk aandachtspunt. Bij het beoordelen van de duurzaamheid van armaturen én lantaarnpalen wordt naar de gehele cyclus gekeken van winning, productie, gebruik, verwijderen en hergebruik van materialen.
Afspraken worden gemaakt met de leveranciers over duurzaamheid. Hierbij worden ook erkende inzamelaars en verwerkers betrokken zodat defecte of afgeschreven lampen milieuvriendelijk worden verwerkt.
Foto: onderhoud van armaturen en masten (onderhoudswagen van gemeenten Staphorst en Zwartewaterland)